آشنایی با چند تن از حقوقدانان بزرگ ایران (2)

آشنایی با چند تن از حقوقدانان بزرگ ایران (2)

آشنایی با حقوقدانان بزرگ ایران و آثار تالیفات آنها

دکتر سید حسین صفایی
دکتر سید حسن صفایی، فرزند حجت الاسلام سید احمد صفایی، در سال 1312 (ش) در قزوین به دنیا آمد. پس از طی دوره های ابتدایی و متوسطه در قزوین، به تهران آمد و وارد دانشکده الهیات دانشگاه تهران شد. در سال 1332 (ش) لیسانس گرفت و بلافاصله در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران پذیرفته شد و لیسانس قضایی را با کسب رتبه اول، دریافت کرد. دیگر مدارج علمی او در ایران و فرانسه عبارتند از: شهادتنامه های دکترای حقوق قضایی از دانشکده حقوق دانشگاه تهران (1340 ش)، فوق لیسانس حقوق تطبیقی از دانشکده بین المللی تطبیقی استراسبورگ (44-1342 ش)، لیسانس حقوق تطبیقی از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، دکترای حقوق خصوصی با کسب رتبه لورآ و جایزه میو با ارائه پایان نامه “حمایت محجورین در حقوق تطبیقی” از دانشگاه پاریس (1344 ش)، لیسانس آکادمی حقوق بین الملل لاهه، گواهی تخصصی دوره حقوق انگلیس از دانشگاه کمبریج (1356 ش).
پس از بازگشت به ایران، از سال 1344 (ش) عضو هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و از سال 1352 (ش) به عنوان استاد این دانشکده به خدمت مشغول است. دروسی که عمدتا بر عهده دکتر صفایی است عبارتند از: حقوق مدنی، حقوق بین الملل خصوصی، حقوق تطبیقی و داوریهای بین الملل که در سطوح مختلف دانشگاهی ارائه می شوند. دکتر صفایی از سال 1348 تا 1351 (ش) معاون دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، از سال 1354 تا 1358 (ش) معاون موسسه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران و از سال 1367 تا 1371 (ش) رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران بود.
آثار تالیفی و تحقیقی ایشان عبارتند از:
1- حمایت محجورین در حقوق تطبیقی (به فرانسه)
2- حقوق مدنی (جلد اول، چاپ سوم، موسسه عالی حسابداری، 1350 ش)
3- حقوق مدنی (جلد دوم، چاپ سوم، موسسه عالی حسابداری، 1350 ش)
4- مفاهیم و ضوابط جدید در حقوق مدنی (1355 ش)
5- نهادهای اساسی در حقوق ایالات متحده امریکا (ترجمه 1350 ش)
6- حقوق ایالات متحده امریکا (ترجمه 1369 ش)
7-نظامهای بزرگ حقوقی معاصر (ترجمه با همکاری دکتر عزت الله عراقی و دکتر محمد آشوری)
8- حقوق خانواده (جلد اول، با همکاری دکتر اسدالله امامی، 1370 ش)

استاد غلامرضا شهری
استاد غلامرضا شهری، فرزند حاج جعفر شهری، در سال 1311 (ش) در مشهد مقدس به دنیا آمد. دوره مقدماتی را در مدرسه گوهریه به پایان رساند و به حوزه علمیه مدرسه نواب رفت و صرف و نحو، ادبیات عرب، منطق، معانی و بیان، فقه، اصول و دروس سطح را نزد علمای عظام آن زمان فرا گرفت و پس از موفقیت در دروس خارج، به تدریس مطول مغنی پرداخت (1332 ش). او در رشته ادبی و طبیعی مقطع متوسطه، به طور همزمان تحصیل کرد و به دو دیپلم دست یافت.
در سال 1332 (ش) به تهران آمد و در امتحانات مدرسی علوم معقول و منقول وزارت فرهنگ شرکت کرد و مقام اول را به دست آورد. در دوره تحصیل در دانشکده معقول ومنقول با کسانی مانند دکتر ابوالقاسم گرجی و مناقبی دوستی پیدا کرد. پس از دریافت لیسانس از دانشکده معقول ومنقول، جزو اولین دانشجویان دوره دکترای رشته الهیات، به تحصیل در این رشته پرداخت و در کنار آن، دوره لیسانس قضایی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران را با موفقیت به پایان رساند و دانشنامه دریافت کرد.
در سال 1335 (ش) در آزمون وزارت دادگستری موفق شد و به همراه کسانی همچون دکتر جعفر لنگرودی به خدمات قضایی پرداخت.
در سال 1337 (ش) پس از ماموریت قضایی در شهر مشهد، به تدریس ادبیات عرب وصرف ونحو در دانشکده معقول و منقول دانشگاه مشهد پرداخت (تا سال 1342 ش). بعدها با تشکیل دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری وزارت دادگستری و دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، به تدریس حقوق مدنی، حقوق ثبت، قواعد و اصول فقه، متون فقهی، اصول محاکمات حقوقی و جزایی مشغول شد که تا هم اکنون نیز ادامه دارد.
عناوین شغلی و سمتهای استاد شهری از سال 1335 (ش) تاکنون عبارتند از: دادیار دادسرای انزلی، دادرس علی البدل دادگاه بخش، دادرس علی البدل دادگاه شهرستان تهران، رئیس شعبه 5 دادگاه بخش مشهد، رئیس شعبه 3 دادگاه شهرستان مشهد، رئیس دادگستری تربت حیدریه، رئیس دادگستری شهرستان نیشابور، رئیس شعبه 2 دادگاه استان گیلان، رئیس دادگاه جنایی استان گیلان، رئیس شعبه 3 دادگاه استان تهران، مستشار اداره حقوقی وزارت دادگستری، معاونت اداره حقوقی و از سال 1361 تا حال حاضر، رئیس اداره حقوقی وزارت دادگستری.
آثار تالیفی و تحقیقی استاد شهری عبارتند از:
1- حقوق ثبت
2- ترجمه و خلاصه کتاب النشر فی القراءات العشر
3- مجموعه قوانین حقوقی و جزایی اداره حقوقی دادگستری (با همکاری چند تن از قضات مجرب، دو جلدی)
4- وظائف مسولین قوه قضاییه
5- شرح قانون مدنی، با توجه به مواد و رویه قضایی و آراء احکام (در دست چاپ)
6- مجموعه نظرات مشورتی اداره حقوقی بعد از انقلاب در زمینه مسائل مدنی
7- مجموعه نظرات مشورتی اداره حقوقی (بعد از انقلاب، در زمینه کیفری)

دکتر سید ابوالفضل قاضی (شریعت پناهی)
دکتر سید ابوالفضل قاضی، در سال 1310 (ش) در سمنان به دنیا آمد. دوره ابتدایی را در دبستان هدایت و سیکل اول متوسطه را در دبیرستان پهلوی سمنان و سیکل دوم را در مدرسه علمیه تهران به پایان رساند (1328 ش). در سال 1329 (ش) وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در سال 1332 (ش) لیسانس گرفت. سپس به سوئیس رفت و در سال 1333 (ش) در دانشکده حقوق دانشگاه ژنو به تحصیل پرداخت. در سال 1335 (ش) فوق لیسانس و در سال 40-1339 (ش) دکترای فدرال حقوق عمومی را با ارائه پایان نامه “تحول نظام دو مجلسی” دریافت کرد. همچنین گواهینامه پایان دوره مدرسه ملی اداری فرانسه را نیز به دست آورد.
پس از بازگشت به ایران، در فاصله سالهای 1340-1349 (ش) در کنار مشاغل دولتی، به عنوان استاد مدعو در دانشگاه های کشور به تدریس مشغول بود. در سال 1349 (ش) به طور رسمی و به عنوان دانشیار به استخدام دانشکده حقوق دانشگاه تهران در آمد و در حال حاضر به درجه استادی ارتقا یافته است. مشاغل ایشان عبارتند از: معاون دانشکده حقوق (52-1350 ش)، معاون آموزشی دانشگاه ملی (55-1353 ش)، مدیر گروه حقوق عمومی دانشکده حقوق (70-1364 ش)، عضو هئیت امنای موسسات علمی، بورسیه سازمان ملل برای مطالعه حقوق بشر و توسعه اقتصادی.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر قاضی عبارتند از:
1- حقوق اساسی و نهادهای سیاسی (کتاب سال جمهوری اسلامی در سال 1368 از سوی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی و کتاب برگزیده دانشکاه های کشور در سال 1368 از سوی دانشگاه تهران)
2- اصول علم سیاست (ترجمه)
3- بایسته های حقوق اساسی
4- جامعه شناسی سیاسی (ترجمه)
5- شهروند و دولت (ترجمه)
6- برای یک قانون اساسی بهتر (تالیف و ترجمه)
7- برنامه ریزی در پنج کشور اروپای شرقی و غربی (ترجمه)
8- در پیشگاه حقیقت (ترجمه)
9- حقیقت به نخی بند است (ترجمه رمان حقوق جزایی)
10- داستانهای ایرانی “آورده اند که…” (تصحیح و کوشش)
11- بیش از ده مقاله علمی که در نشریات حقوقی قبل از انقلاب به چاپ رسیده است.

دکتر مهدی شهیدی
دکتر مهدی شهیدی، در سال 1313 (ش) در قزوین به دنیا آمد. دوره مقدماتی را در قزوین و دوره متوسطه را در قم به پایان رساند. در کنار تحصیلات مدرسه ای، به فراگیری علوم فقهی و اصول اسلامی مشغول بود و به حدی رسید که از سال 1332 (ش) به تدریس این علوم در حوزه های علمیه پرداخت. در سال 1344 (ش) از دانشکده حقوق دانشگاه تهران لیسانس قضایی گرفت و دوره فوق لیسانس را نیز در همین دانشکده به پایان رساند. سپس عازم فرانسه شد و در دانشکده حقوق دانشگاه مون پلیه به ادامه تحصیلات عالی خود پرداخت. سرانجام با ارائه پایان نامه ” شرط مالکیت موضوع عقد در اسلام و تطبیق آن با حقوق فرانسه” موفق به دریافت دکترای حقوق دولتی شد و به طور همزمان، تحصیلات عالیه (D.E.S) در علوم کیفری را در همین دانشگاه به پایان رساند.
پس از بازگشت به ایران، از سال 1353 (ش) به عضو هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) در آمد و تا حال حاضر به تدریس در رشته های حقوق خصوصی، حقوق مدنی، حقوق تجارت و اصول فقه در سطوح مختلف، مشغول است. همچنین در دوره های عالی دانشگاه تربیت مدرس، کارشناسی ارشد دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، دانشکده علوم بانکی و دانشکده خدمات اجتماعی به تدریس می پردازد. دکتر شهیدی، هم اکنون استاد ممتاز دوره فوق لیسانس حقوق و دارنده جایزه علمی به مناسبت استاد ممتاز ایثارگران است.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر شهیدی عبارتند از:
1- سقوط تعهدات
2- ارث
3- مقالات حقوقی متعدد که در نشریات مختلف حقوقی به چاپ رسیده است.

دکتر بهشید ارفع نیا
سرکار خانم دکتر بهشید ارفع نیا، در سال 1326 (ش) در تهران به دنیا آمد. از چهار سالگی شروع به تحصیل کرد و دوره متوسطه را در رشته ریاضی به پایان رساند، سپس در آزمون ورودی دانشگاه ها در دو رشته مهندسی معماری و حقوق قضایی پذیرفته شد. علاقه شخصی او تحصیل در رشته معماری بود، اما به خواست والدین خود، در سال 1343 (ش) وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. در کنار تحصیل در دوره لیسانس حقوق، دوره کامل زبان فرانسه را در انستیتو زبان فرانسه تهران به پایان رساند. پس از دریافت لیسانس قضایی، به فرانسه رفت و با وجود مشکلات بسیار، موفق شد که دوره تحصیلی D.E.S (فوق لیسانس) را طی یک سال به پایان برساند. سرانجام با رائه پایان نامه “موقعیت زن ایرانی در خصوص ازدواج و طلاق” در سال 1350 (ش) موفق به دریافت دکترای حقوق شد.
در سال 1351 (ش) به ایران بازگشت و به عضویت هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) در آمد و به تدریس درس حقوق بین المللی خصوصی پرداخت. در سالهای 1352 و 1355 (ش) به ترتیب استادیار و دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه ملی شد و مدتی نیز معاونت آموزشی این دانشکده را بر عهده داشت (1356 ش). در سالهای یس از 1361 (ش) به عنوان مشاور حقوقی با دفتر بیانیه الجزایر که بعدها به دفتر خدمات حقوق بین الملل تغییر نام داد، همکاری می کرد. از سال 1367 (ش) به همکاری علمی با دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز فراخوانده شد. در تاریخ 1369 (ش) عضو هئیت علمی و بین سالهای 71 تا 1373 (ش) مدیر گروه حقوق این دانشکده شد.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر ارفع نیا عبارتند از:
1- حقوق بین الملل خصوصی (جلد اول در تابعیت و اقامتگاه و وضع بیگانگان 1369 ش)
2- حقوق بین الملل خصوصی (جلد دوم در تعارض قوانین و تعارض دادگاه ها 1369 ش)
3- مجموعه قوانین و مقررات حقوق بین الملل خصوصی (که برای اولین بار در ایران تهیه شد، 1372 )
4- مقاله نظم عمومی در حقوق بین الملل خصوصی (نشریه حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه ملی، 1354)
5- مقاله تغییر تابعیت زن در اثر ازدواج (نشریه حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه ملی 1356)
6- مقاله اعتبار بین الملل حقوق مکتسبه (نشریه حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه ملی، 1355)
7- مقالات متعدد حقوقی که در نشریات حقوقی مختلف چاپ شده است.

دکتر گودرز افتخار جهرمی
دکتر گودرز افتخار جهرمی، در سال 1320 (ش) در جهرم به دنیا آمد. دوره ابتدایی و متوسطه را در رشته ریاضی به پایان رساند و سپس وارد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و دوره لیسانس حقوق قضایی و دیپلم جرم شناسی را به طور همزمان طی کرد. دوره فوق لیسانس را در دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) گذراند. سپس به فرانسه رفت و طی شش سال به دو دکترای علمی دست یافت: دکترای تخصصی حقوق و اقتصاد کشورهای اسلامی و دکترای حقوق با ارائه پایان نامه” ضمان عیوب مبیع به صورت تطبیقی” (1356 ش). این پایان نامه، بهترین رساله دکترای دانشکده حقوق پاریس (1977 ش) شناخته شد و جایزه ای علمی را به خود اختصاص داد.
پس از بازگشت به ایران، فعالیت علمی و آموزشی خود را از سال 1358 (ش) با عضویت در هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی آغاز کرد و به تدریس حقوق مدنی، حقوق ثبت، حقوق اساسی و حقوق تطبیقی پرداخت. در حال حاضر نیز با سمت دانشیار در این دانشگاه مشغول به خدمت است. عناوین شغلی ایشان عبارتند از: سرپرست دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی (از بهار 1358 تا حال حاضر)، مدیر و مسئول مجله تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، مدیر و مسئول مجله حقوقی دفتر خدمات حقوق بین الملل، مدیر و مسئول مجله و کانون وکلای دادگستری، مدیر انجمن ایرانی حقوق بین الملل، مدیر و مسئول انجمن ایرانی حقوق تطبیقی، مدیر و مسئول انجمن ایرانی داوری، عضو دیوان دائمی داوری لاهه (از 11 اکتبر 1984 تا کنون).
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر افتخار جهرمی عبارتند از:
1- بررسی تطبیقی شورای نگهبان و شورای قانون اساسی در فرانسه
2- مقدمه ای بر مطالعات تطبیقی حقوق
3- دیوان داوری دعاوی ایران- ایالات متحده و عملکرد آن در قلمرو حقوق بین الملل
4- انواع جزوه های درسی حقوق
5- مقاله های حقوقی متعدد که در نشریه های داخلی به چاپ رسیده است.

دکتر رضا نوربها 
دکتر رضا نوربها، در تهران به دنیا آمد. دوره ابتدایی خود را در مدرسه ملی کیهان و دوره متوسطه را در دبیرستانهای رازی، حکیم نظامی و مروی تهران به پایان رساند. در سال 1340 (ش) وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در سال 1344 (ش) لیسانس قضایی گرفت. سپس در سال 1345 (ش) بر اساس علاقه شخصی در آزمون فوق لیسانس روان شناسی تکمیلی شرکت کرد و این دوره را با موفقیت به پایان رساند. در سال 1348 (ش) پس از طی دوره کار آموزی قضایی، به استخدام دادگستری در آمد، اما سال بعد از خدمت دادگستری کناره گیری کرد. سپس به فرانسه رفت و در دانشکده حقوق دانشگاه مون پلیه، پس ازطی دوره فوق لیسانس ((D.E.A در رشته حقوق جزا و جرم شناسی، در دوره دکترای حقوق شرکت کرد و به طور همزمان، دوره کار آموزی مرکز درمانی مجرمین پاریس را نیز طی کرد. سرانجام با ارائه پایان نامه “کوشش در زمینه روان درمانی مجرمین و تحقیق در زمینه علل تحولات زندانها از مراکز تنبیه به مراکز درمانی ” موفق به دریافت دکترای حقوق جزا شد.
پس از بازگشت به ایران، در کنار وکالت دادگستری، به عضویت هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه ملی ایران (شهید بهشتی کنونی) در آمد و به تدریس حقوق جزای عمومی، جرم شناسی و فلسفه حقوق جزا (تا حال حاضر) پرداخت. ایشان عضو کمیته برنامه ریزی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و عضو هئیت علمی کمیته ارتقاء این دانشکده است.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر نوربها عبارتند از:
1- در زمینه حقوق جزای عمومی (نشر کانون وکلا)
2- فلسفه حقوق (در دست چاپ)
3- مقاله های کیفری و حقوقی متعدد که در نشریات مختلف حقوقی چاپ شده است.

دکتر هدایت الله فلسفی
دکتر هدایت الله فلسفی، در سال 1327 (ش) در اصفهان به دنیا آمد. دوره ابتدایی و متوسطه را در اصفهان به پایان رساند و در سال 1345 (ش) با رتبه اول دیپلم گرفت. در همان سال آزمون تحصیلات انگلیسی دانشگاه کمبریج را که در انجمن فرهنگی بریتانیا در اصفهان برگزار می شد، با موفقیت گذراند و دیپلم عالی این دوره را دریافت کرد. در کنار تحصیلات مدرسه ای، در محضر چند تن از علمای صاحب نام اصفهان به فراگیری علوم حوزه ای پرداخت. در سال 1345 (ش) وارد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و در سال 1349 (ش) لیسانس قضایی را به دست آورد. آنگاه عازم سوئیس شد و در دانشکده حقوق دانشگاه نوشاتل، پس از گذراندن دوره لیسانس ادبیات فرانسه و انگلیسی تخصصی، موفق به دریافت دیپلم تحصیلات عالی حقوق بین الملل شد (1354 ش). در سال 1978 (م) با ارائه پایان نامه ای که موضوع آن یکی از مباحث روز بود: “آزمایشهای هسته ای در حقوق بین الملل” در محدوده دعوایی که زلاندنو و استرالیا بر علیه فرانسه در دیوان بین الملل دادگستری اقامه کرده بودند، موفق به دریافت دکترای حقوق شد. این پایان نامه در سلسله آثار علمی دانشگاه نوشاتل به چاپ رسید.
در سال 1358 (ش) به ایران بازگشت و تدریس در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی پرداخت. هم اکنون نیز تدریس حقوق معاهدات بین المللی، سازمانهای بین المللی، تاریخ تحولات حقوق بین الملل، مبانی فلسفه و فنون و روشهای حقوق بین الملل، آیین حل و فصل قضایی اختلاف بین المللی، سمینار تحقیق در متون و اسناد و مفاهیم کلی حقوق بین الملل را در سطوح کارشناسی ارشد و دکترا برعهده دارد. کتاب “نهادهای روابط بین المللی “( ترجمه و تحقیق) یکی از آثار تالیفی و تحقیقی دکتر فلسفی به شمار می آید.

دکتر ایرج گلدوزیان 
دکتر ایرج گلدوزیان، در سال 1318 (ش) در مشهد مقدس به دنیا آمد. دوره ابتدایی و نیمی از دوره متوسطه را در مشهد گذراند و در سال 1337 (ش) دوره متوسطه را در دبیرستان فرخی تهرانی به پایان رساند. در سفرهایی که طی دهه 1340 (ش) به فرانسه کرد، دوره های یک ساله جرم یابی، کشف جرائم و جرم شناسی را که ویژه ضابطین دادگستری بود، در دانشکده پانتئون و مدرسه عالی مولن فرانسه با موفقیت طی کرد. در سال 1344 (ش) وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در سال 1348 (ش) فوق لیسانس حقوق جزایی را دریافت کرد. در سال 1349 به فرانسه رفت و در دانشکده پانتئون به دکترای حقوق جزایی دست یافت (1351 ش). همچنین در همین سال موفق به دریافت دیپلم تحصیلات عالی حقوق خصوصی شد. آنگاه در دوره دکترای تخصصی علوم کیفری با ارائه پایان نامه” آزادی مشروط ” موفق به دریافت دکترای تخصصی حقوق کیفری شد.سپس به مدت دو سال در دادگاه شهرستان کرتیل پاریس به کارآموزی نزد قاضی اجرای مجازاتها پرداخت تا علم وعمل را در خویش اندوخته سازد. در سال 1355 (ش) با ارائه پایان نامه”قیومیت جزایی” به دکترای دولتی حقوق نیز (D.E.S) دست یافت. در همین سال سمیناری درباره قیومیت جزایی در دیوان عالی کشور فرانسه برگزار کرد که از سوی استادان و قضات و صاحبنظران حقوق این کشور مورد توجه قرار گرفت و متن آن در نشریه علم کیفر و حقوق جزای فرانسه به چاپ رسید و در دائره المعارف فرانسه از آن استفاده شد.
پس از بازگشت به ایران، به عنوان محقق در موسسه مطالعات حقوق اسلامی و تطبیقی دانشکده حقوق دانشگاه تهران مشغول به کار شد و همزمان به تدریس در دانشگاه ملی ایران، موسسه علوم بانکی، مجتمع آموزش عالی قم، دانشکده حقوق دانشگاه تهران (عضو هئیت علمی – دانشیار)، دانشکده علوم قضایی، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز، مشغول شد که تا هم اکنون نیز ادامه دارد.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر گلدوزیان عبارتند از:
1- حقوق جزای عمومی (دو جلدی)
2- حقوق جزای اختصاصی (جلد اول)
3- مقاله های حقوقی متعدد که در نشریات حقوقی مختلف به چاپ رسیده اند.

دکتر محمود عرفانی 
دکتر محمود عرفانی، در سال 1316 (ش) در اردبیل آذربایجان به دنیا آمد. دوره ابتدایی تحصیلی را در دبستان انوری و بخشی از دوره متوسطه را در همین شهر سپری کرد وبقیه تحصیلات متوسطه را در دبیرستانهای تهران به پایان رسانید. در سال 1343 (ش) وارد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد ودر سال 1347 (ش) لیسانس حقوق گرفت. سپس به فرانسه رفت و دیپلم تحصیلات عالی حقوق خصوصی (1352 ش) و دکترای دولتی حقوق خصوصی را با درجه ممتاز و ارائه پایان نامه “حق کسب اطلاع سهامداران در حقوق فرانسه، آلمان، انگلیس، امریکا” دریافت کرد.
در سال 56- 1355 (ش) به ایران بازگشت و به هئیت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران پیوست. عناوین علمی و شغلی ایشان عبارتند از: استادیار رسمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران (1358-1369 ش)، دانشیار دانشکده حقوق (از سال 1369)، عضو آکادمی بین المللی حقوق تطبیقی و عضو انستیتو بین المللی حقوق پاریس.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر عرفانی عبارتند از:
1- حقوق تجارت (چهار جلد)
2- حق کسب اطلاع سهامداران در حقوق فرانسه، آلمان، انگلیس، و امریکا (به زبان فرانسه)
3- حقوق تطبیقی و نظام های حقوقی فرانسه، آلمان، ایتالیا، انگلیس و شوروی (جلد اول)
4- حقوق تجارت بین الملل (جلد اول، برات وسفته بین المللی، به انضمام ترجمه کنوانسیون برات و سفته بین المللی مصوب نهم دسامبر 1988 (م) کمیسیون حقوق تجارت بین الملل، سازمان ملل متحد)
5- مجموعه قوانین و مقررات تجارت
6- حقوق تطبیقی و نظامهای معاصر
7- مقاله های حقوقی متعدد که در نشریات حقوقی مختلف به چاپ رسیده اند.

دکتر سید مصطفی محقق داماد
دکتر سید مصطفی محقق داماد (احمد آبادی) فرزند سید محمد در سال 1324 (ش) در قم به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و عالی را در حوزه علمیه قم در رشته علوم اسلامی به پایان رساند و با اجازه مراجع آن زمان به درجه اجتهاد رسید. آنگاه به تحصیل در موسسات آموزش عالی داخل و خارج کشور پرداخت و به این عناوین علمی دست یافت: فارغ التحصیل حقوق و فلسفه اسلامی از دانشگاه تهران، دکترای حقوق بین الملل با ارائه پایان نامه «Protection of individuals in Times of ARMED Conflict under international and Islamic laws» از دانشگاه «روون»
عناوین علمی و شغلی دکتر محقق داماد عبارتند از: پایه 11 قضایی، استاد گروه حقوق دانشگاه شهید بهشتی و تربیت مدرس (سطوح کارشناسی ارشد و دکترا)، ریاست سازمان بازرسی کل کشور (1373-1360 ش)، ریاست کمیسیون تدوین لوایح قضایی کشور، ریاست گروه علوم و معارف اسلامی فرهنگستان علوم ایران، ریاست گروه حقوق سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها «سمت»، عضو کمیسیون حقوق مدنی دادگستری، عضو شورای عالی پژوهشگاه مطالعاتی فرهنگی، عضو شورای عالی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، عضو شورای علمی دائره المعارف بزرگ ایران، عضو هئیت امنای دانشگاه های کشور، عضو هئیت داوران خبرنگاران بدون مدرک، عضو شورای عالی گزینش استادان دانشگاه، عضو شورای عالی موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، عضو شورای فرهنگ عمومی کشور، عضو هئیت علمی اعطای درجه دکترای افتخاری.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر محقق داماد عبارتند از:
1- دوره اصول فقه (سه جلدی)
2- دوره قواعد فقه (دو جلدی)
3- حقوق خانواده
4- تحلیل فقهی وصیت
5- تحلیل فقهی اخذ به شفعه
6- تحلیل فقهی احتکار
7- مطالعات تطبیقی در فلسفه اسلامی (ترجمه از انگلیسی به فارسی)
8- حقوق بین الملل عمومی اسلامی (دو جلدی، ترجمه از انگلیسی به فارسی)
9- سیر فلسفه در جهان اسلام (ترجمه از انگلیسی به فارسی)
10- بیش از سی مقاله مفصل حقوقی و فلسفی که مهمترین عناوین آنها عبارتند از:مفهوم اسلامی حقوق بشر، رعایت قوانین انسان دوستانه بین المللی، حقوق بشر از دیدگاه علمی، اسلام و دعوت ادیان به رعایت حق کرامت انسانی، مقالع ای به زبان انگلیسی «Religions Toerance and Universal Brotherhood in Islam» مقاله به زبان عربی و انگلیسی تحت عنوان: « Religious Minorities in The Islamic Republic of IRAN»
مهمترین حضور علمی دکتر محقق داماد در کنفرانسها و سمینارهای علمی و حقوقی متعدد داخلی و خارجی عبارتند از: کنفرانس بین المللی قضایی کوالالامپور- کراچی، کنفرانس حقوق بشر هامبورگ، کنفرانس حقوق بشر تهران، کنفرنس ادیان- مالتا- میلان و لون، پنجمین کنفرانس شیعه شناسی دانشگاه Tempaleo فیلادلیفا.

دکتر ربیعا اسکینی
دکتر ربیعا اسکینی، در سال 1315 (ش) در خرم آباد لرستان به دنیا آمد. دوره ابتدایی را در دبستان فردوسی و دوره متوسطه را در دبیرستانهای محمدیه و ملک الشعرای بهار همین شهر، با احراز رتبه شاگرد اولی به پایان رساند. در سال 1344 (ش) وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در سال 1348 (ش) لیسانس حقوق گرفت. سپس به فرانسه رفت و در دانشگاه (10) نانتر پاریس، دوره فوق لیسانس حقوق را با رتبه اول به پایان رساند. سرانجام با ارائه پایان نامه “تعیین و پرداخت ثمن در بیع تجاری بین المللی” موفق به دریافت دکترای حقوق خصوصی شد.
پس از بازگشت به کشور، به عضویت هیئت علمی سازمان انرژی اتمی در آمد و این همکاری تا هم اکنون نیز ادامه دارد.ایشان مدتی نیز در دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه شیراز، دانشکده حقوق علوم سیاسی دانشگاه آزاد تهران مرکز، دانشگاه علامه طباطبایی و موسسه علوم اداری، به تدریس دروس حقوق تجارت (تمام دوره ها)، حقوق تجارت بین الملل، حقوق تجارت تطبیقی و داوری بین الملل، مشغول بوده و این امر هم اکنون ادامه دارد.
آثار تالیفی و تحقیقی دکتر اسکینی عبارتند از:
1- مباحثی از حقوق تجارت بین الملل
2- حقوق تجارت
3- تجارت تطبیقی
4- حقوق بین الملل بازرگانی (ترجمه اثر پروفسور ژان شاپیرا، 1371 ش)
5- حقوق تجارت (ورشکستگی و تصفیه امور ورشکسته)
6- حقوق تجارت (شرکتهای تجاری)

دکتر محمد مصدق
دکتر محمد مصدق، فرزند میرزا هدایت الله (معروف به وزیر دفتر)، در سال 1261 (ش) در تهران به دنیا آمد. پس از بازگشت پدرش، لقب مصدق السلطنه به دکتر محمد مصدق داده شد. مصدق، دوره مقدماتی و متوسطه را در شهرهای تبریز و تهران به پایان رساند. پس از بازگشت به تهران به عنوان مستوفی محاسب خراسان برگزیده شد و به این استان رفت. پس از مدتی به تهران برگشت و در دوره اول مجلس شورای ملی مشروطیت به نمایندگی انتخاب شد، اما به علت صغر سن، اعتبار نامه اش پذیرفته نشد. در سال 1287 (ش) به فرانسه رفت و در مدرسه علوم سیاسی پاریس به تحصیل مشغول شد و دیپلم عالی دریافت کرد. سپس به سوئیس رفت و در دانشکده حقوق دانشگاه نوشاتل به فراگیری حقوق خصوصی پرداخت. سرانجام در سال 1290 (ش) با ارائه پایان نامه “وصیت در حقوق اسلام” موفق به دریافت دکترای حقوق خصوصی شد. پایان نامه او در سال 1911 (م) در بلوار سن میشل فرانسه چاپ و منتشر شد. گفته می شود که وی نخستین فرد ایرانی است که دکترای حقوق دریافت کرده است.
پس از مراجعت به ایران، در کابینه مشیرالدوله برای وزارت عدلیه انتخاب شد، اما بنابر دلایلی به عنوان والی فارس منصوب شد. پس از تشکیل دادگستری نوین و به وجود آمدن کمیسیونهای تهیه و تدوین قوانین، مصدق به عنوان عضو رسمی یا غیر رسمی کمیسیونهای مختلف به انجام وظیفه پرداخت. دکتر مصدق چند بار به نمایندگی مجلس، وزیر مالیه و وزیر خارجه منصوب شد و آخرین سمت او نخست وزیری ایران در اواخر دهه 1320 و اوائل دهه 1330 (ش) بود.
اهم آثار تالیفی و تحقیقی دکتر مصدق عبارتند از:
1- دستور در محاکم
2- حقوق پارلمانی در ایران و اروپا
3- اصول و قواعد و قوانین مالیه
4- مدارک حقوق اسلامی و وصیت در مذهب شیعه به ضمیمه حقوق مدنیه (ترجمه از فرانسه با همکاری دکتر احمد متین دفتری، علی معتمدی و نصرالله انتظام)
5- وصیت در حقوق اسلام (پایان نامه دکترا، به زبان فرانسه).
دکتر محمد مصدق، پس از 85 سال عمر پر تلاش و با عزت و بعد از دوازده سال تبعید در روستای احمد آباد قزوین، در سال 1345 (ش) چشم از جهان فرو بست.

 

حقوقدانان بزرگ ایران | نقل از مدیر موسسه حقوقی اعظم شفائی، وکیل پایه یک دادگستری تهران و کارشناس ارشد حقوق مالی

رتبه: 4.8 از 966 رأی