طبق ماده 300 قانون مجازات اسلامی، دیه قتل زن مسلمان خواه عمدی یا غیرعمدی نصف دیه مرد مسلمان است درغیراز قتل حسب ماده 301 قانون ذکر شده، دیه زن و مرد یکسان است تا وقتی که مقدار دیه به ثلث دیه کامل برسد، در آن صورت دیه زن نصف دیه مرد است .
– در مورد ماده 301 قانون مجازات اسلامی این سوال مطرح است که آیا اگر دیه هر عضو به مازاد ثلث برسد دیه نصف میشود یا اینکه اگر مجموع دیه جراحات زن نیز مازاد بر ثلث شد نصف می گردد، مثلا اگر در یک تصادف رانندگی چهار فقره شکستگی استخوان دست و پا و جمجمه و لگن پیدا کند،دیه شکستگی هر عضو 10 شتر است که این مبلغ کمتر از ثلث دیه است ولی مجموع دیات معینه مازاد بر ثلث دیه کامل میشود ؟
قانونگذار این مورد ساکت است به ناچار بر طبق ماده 214 قانون آیین دادرسی باید به منابع فقهی ویا فتوای معتبر مراجعه کرد. مرحوم گلپایگانی در این خصوص می فرمایند : دیه زن تا به ثلث نرسیده با دیه مرد برابر است و از ثلث دیه مرد تجاوز کند برمیگردد به نصف و هر عضو جداگانه ملاحظه نمیشود . اما برخی دیگر از فقها می فرمایند جراحات وارد شده بر زن را باید جداگانه محاسبه کرد. هرچند که دیه مجموع آنها بیشتراز ثلث باشد. در صورتی که صدمات وارده بر بدن به قدری نزدیک باشند که یک صدمه محسوب شوند دیه آن یکجا محسوب شود دیه آن یکجا احتساب میشود.
واگر صدمات جداگانه است هر چند با یک ضربه یا در آن واحد (همزمان) انجام شده باشد مثلا با یک ضربه دست و پای او را باهم شکسته باشد، هر یک جداگانه محاسبه میشود…
حضرت ایت ا… خامنه ای در این زمینه میفرمایند :
میزان وحدت و تعدد جراحات وارده بر اعضاست مثلا اگر ایراد جرح متعدد چشم را کور، گوش را کر و دست را شل کند و مجموع دیات زاید بر ثلث دیه مرد مسلمان باشد تنصیف نمیشود. تنصیف راجع به خصوص دیات مقدره است.(4)
حسب تبصره 1 ماده 18 اصلاحی قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب مصوب 4/11/1385، در موارد اختلاف نظر بین فقها ملاک عمل نظر ولی فقیه و یا مشهور فقها خواهد بود . بنابراین محاکم مطابق نظر ولی فقیه باید عمل نموده و دیه جراحات هر عضو را جداگانه باید محاسبه کرد و چنانچه از ثلث بیشتر شود اگرسبب واحد باشد، نصف میشود .
بدیهی است چنانچه صدمات وارده در زمانهای متفاوت وارد شده باشد دیه هر صدمه جداگانه محاسبه میشود و در این خصوص فرقی بین زن ومرد نخواهد بود.
حال آیا در محاسبه جراحات وارد شده بر یک عضو، ارش مقدر محاسبات لحاظ میشود یا خیر؟
در این مسئله هم بین فقها اختلاف نظر است و هم محاکم در این خصوص آرای متفاوتی صادر می نمودند. در نهایت طبق رای وحدت رویه شماره 683-13/10/84 هیات عمومی دیوان عالی کشور مقرر شد چنانچه صدمات وارده ناشی از سبب واحد باشد در محاسبه دیات ان ارش هم که دیه غیر مقدر است مورد نظر قرار می گیرد .
شایان ذکر است که مطابق قانون جدید (با وضع تبصره ی 2 ماده ی 4 قانون قانون بیمه اجباری وسایل نقلیه) ومن بعد شرکتهای بیمه مکلفند دیه ی زیان دیدگان را بدون در نظر گرفتن جنسیت و مذهب تا سقف مندرج در بیمه نامه پرداخت نمایند. این حرکت قانونگذار فصل نوینی در باب تساوی دیه افراد باز نموده و نشانگر تمایل قانونگذار به قرار گرفتن در جریان حرکت اجتماع و تحول قوانین بر مبنای مقتضیات زمان بشمار میرود.
هموطن گرامی چنانچه گرفتار حادثه ومجبور به پرداخت دیه شده اید و یا در موقعیتی قرار دارید که می خواهید دیه دریافت نمایید، توصیه می کنیم با وکیلی که مسلط به قوانین وصول دیات است ( وکیل دیه ) و تجربه خوبی در وکالت پرونده های مخصوص دیه دارد، صلاح و مشورت کنید تا جلوی ضررهای محتمل و پیش بینی نشده را بگیرید.